Gdy małżonkowie widzą jeszcze szansę na naprawę małżeństwa lub nie chcą orzeczenia rozwodu z przyczyn światopoglądowych, zasadnym jest złożenie pozwu o separację. W razie orzeczenia separacji małżeństwo trwa nadal i dlatego żaden z małżonków nie może zawrzeć ponownego małżeństwa. Pozostaje także obowiązek małżonków do wzajemnej pomocy, jednak z mocy prawa wprowadzony zostaje ustrój rozdzielności majątkowej.
Małżonek, który po ślubie zmienił nazwisko, nie może w ciągu 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia o separacji powrócić do poprzedniego nazwiska.
Na czym polega separacja?
Jednym z rozwiązań dla nieszczęśliwych małżonków, jakie przewiduje polskie prawo, poza rozwodem, jest separacja (tzw. rozdzielenie małżonków od stołu i łoża). Jest to stan faktyczny lub formalny w związku małżeńskim, polegający na rozkładzie pożycia małżeńskiego. Separacja faktyczna nie pociąga ze sobą skutków prawnych. Polega na uchyleniu wspólnoty małżeńskiej, jednak bez prawa wstępowania przez współmałżonków w nowy związek małżeński, a także bez zniesienia niektórych obowiązków wiążących małżonków, w tym między innymi wyżej wspomnianego obowiązku wzajemnej pomocy.
W polskim Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym normy dotyczące separacji zostały uregulowane w artykułach od 61 do 66. W wielu państwach Europy Zachodniej orzeczenie przez sąd rozwodu musi być koniecznie poprzedzone okresem separacji.
Jakie skutki pociąga ze sobą separacja?
Według polskiego ustawodawstwa, orzeczenie separacji wywołuje w dużym stopniu skutki podobne do ogłoszenia rozwodu przez sąd. Zasadniczą różnicą jest fakt, że separacja nie powoduje definitywnego ustania związku małżeńskiego (znajduje się on stanie chwilowego zawieszenia).
Najważniejsze skutki płynące z orzeczenia separacji to:
- wpisanie wzmianki o separacji do aktu małżeństwa,
- powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej,
- odsunięcie pozostającego w separacji małżonka od możliwości dziedziczenia ustawowego,
- uchylenie domniemania, że dziecko urodzone przez małżonkę pozostającą w separacji należy do męża.
Kiedy może zostać orzeczona separacja?
Uzyskać separację jest o wiele łatwiej niż rozwód, ponieważ do jej otrzymania konieczne jest udowodnienie wyłącznie jednej przesłanki, którą jest całkowity rozkład pożycia małżeńskiego (w przypadku rozwodu należy dodatkowo udowodnić, że rozkład ten ma charakter trwały). Związek między małżonkami wyraża się we wspólnocie fizycznej, duchowej i gospodarczej. Ustanie któregokolwiek z elementów tej wspólnoty można uznać za przejaw rozkładu.
Separacja nie może zostać orzeczona w dwóch przypadkach:
- jeśli na skutek jej orzeczenia miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków (przy ustalaniu tej okoliczności należy mieć na uwadze wiek dzieci, stan ich zdrowia i stopień wrażliwości, a także dotychczasowe stosunki z rodzicami),
- jeżeli ogłoszenie separacji byłoby w jakikolwiek sposób sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (w szczególności, kiedy rozwiązanie to stanowiłoby rażącą krzywdę dla drugiego współmałżonka).
Co reguluje sąd orzekając separację?
Orzekając separację sąd, podobnie jak przy ogłoszeniu rozwodu, reguluje kwestie dotyczące ustalenia winy rozkładu pożycia małżeńskiego, sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem lub dziećmi oraz wysokości świadczeń alimentacyjnych na rzecz wspólnego małoletniego potomstwa.
Alimenty po separacji
Sąd w wyroku ustanawiającym separację jest zobowiązany do określenia wysokości alimentów na rzecz wspólnych małoletnich dzieci obydwojga małżonków. Trzeba jednak pamiętać, że w niektórych sytuacjach, podobnie zresztą jak przy rozwodzie, alimentów na siebie może domagać się także jeden ze współmałżonków.
Regułą jest, że małżonek, który nie jest uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego, jeżeli znajduje się w niedostatku, może zażądać środków utrzymania w zakresie odpowiadającym jego usprawiedliwionym potrzebom oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Jeżeli jeden ze współmałżonków został uznany za wyłącznie winnego, a orzeczenie separacji pociąga za sobą pogorszenie warunków życia niewinnego małżonka, wówczas małżonek winny jest zobowiązany do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb niewinnego, choćby ten nie znajdował się w niedostatku.
Zniesienie separacji
Sąd może orzec o zniesieniu separacji na wspólne żądanie małżonków – razem z tą chwilą ustają wszelkie skutki separacji. Znosząc separację, sąd rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem lub dziećmi małżonków. Trzeba jednak zaznaczyć, że w określonych sytuacjach, nawet po zniesieniu separacji, sąd może utrzymać między małżonkami rozdzielność majątkową.
Jakie są koszty separacji?
Podstawowe koszty sądowe wynoszą 100 zł w przypadku sprawy o separację na wspólny wniosek stron w postępowaniu nieprocesowym oraz 600 zł w przypadku separacji spornej w postępowaniu procesowym (tu trzeba złożyć pozew podobnie, jak przy rozwodzie).
Zalety separacji
Podstawową zaletą separacji jest fakt, że nie kończy ona definitywnie małżeństwa, a tworzy jedynie stan chwilowego zawieszenia związku. O separację może wystąpić każdy z małżonków – sądy znacznie chętniej orzekają separację niż rozwód.
Wady separacji
Do najbardziej znaczących wad związanych z separacją zalicza się: konieczność zachowania przez kobietę nazwiska męża oraz niemożność wstąpienia w nowy związek małżeński.
Prawnicy z naszej Kancelarii Adwokackiej w Warszawie prowadzą sprawy o separację oraz podział majątku. Pomagamy klientom zarówno z miasta stołecznego Warszawa, jak i z całej Polski.